یادداشت امیر فواد محسنی | رسانه و سرمایه اجتماعی
تاریخ انتشار: ۹ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۵۸۷۸۳
گروه سیاسی ایسکانیوز- رسانه‌های اجتماعی به عنوان بستر تعاملات اجتماعی و سیاسی نقش یگانه‌ای در توسعه و رشد دیپلماسی رسانه‌ای داشته‌اند. صاحب نظران علوم سیاسی معتقدندکه اینترنت دربعـدتوسـعه سیاسـی، آثـارمثبتـی همچون انتشار وکسب آزادانه اطلاعات، تأثیرگسترده برافکارعمومی، جهت دهی بـه اصلاحات ساختاری کلـی وجزئـی درجوامـع، دموکراسـی الکترونیکـی، سـاماندهی انتخابات و جریان‌های اجتماعی به دنبال داشته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
رسانه‌ها به تصورات افراد از محیط شکل می‌دهند؛ آنها می‌توانند با ارائه تصویری زشت و یا زیبا از جامعه میزان اعتماد در بین مخاطبان خود را افزایش و یا کاهش دهند. رسانه‌ها به شکل گیری الگوهای کنش در بین مخاطبان کمک می‌کنند-این الگوهای کنش به افراد کمک می‌کنند تا در موقعیت‌های مختلف دست به کنش بزنند. رسانه‌های جمعی از طریق تحرک روانی امکان تعاملات اجتماعی را در بین مخاطبان خود افزایش می‌دهند. رسانه‌های جمعی می‌توانند زمینه دسترسی به نهادهای انتزاعی و تخصصی را برای مخاطبان خود فراهم کرده و در نتیجه موجب اعتماد و یا بی اعتمادی به این نهادها در بین مخاطبان خود شوند و در نهایت اینکه رسانه‌های ارتباط جمعی به عنوان یکی از عوامل جامعه پذیری نقش موثری درنهادینه کردن ارزش‌ها و هنجارهای اعتماد در بین مخاطبان خود دارند با توجه به نقش رسانه‌های جمعی در تسهیل، تقویت و تضعیف اعتماد اجتماعی، رابطه میزان استفاده از آنها با میزان اعتماد اجتماعی مخاطبان در سه نوع فردی، عام و نهادی بررسی می‌شود.
بین مصرف رسانه‌ها و سرمایه اجتماعی رابطه وجود دارد، بدین معنی که هرچه میزان استفاده از رسانه‌ها توسط افراد افزایش می‌یابد، سرمایه اجتماعی آنان نیز افزایش می‌یابد. در نهایت تلویزیون به عنوان اصلی ترین رسانه کشور با پوشش بالای خود می‌تواند از طریق برنامه‌های متفاوت تاثیرات مثبت یا منفی را بر سرمایه اجتماعی و مولفه‌های آن بگذارد.
امروزه از رسانه‌های جمعی و گروهی به‌عنوان ابزارهای اشاعه سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی یاد می‌شود. رسانه‌های جمعی ابزار شناسایی، استمرار و ترویج و حفظ یا انتقال سرمایه‌های اجتماعی هستند. ظهور رسانه‌های جمعی و گسترش عظیم آن سبب کاهش ابهام در اجتماع شده است. اخیرا تغییری در رسانه‌ها در جهت کم شدن میزان اعتماد بوجود آمده که کاهش اعتماد در میان جوامع توسعه یافته یا رو به توسعه از مصادیق آن است. از طرفی در سالهای اخیر تکنیک‌های جدید رسانه‌ای سبب بازسازی و بازپس‌گیری اعتمادها شده است. رشد و افزایش اعتماد به اخبار تلویزیون و ثبات اعتماد به مطبوعات نشان می‌دهد که کاهش اعتماد به بعضی نهادها، ناشی از قدرت فزاینده رسانه‌ها به‌عنوان منبع و تفسیرکننده اطلاعات است. یکی از منابع سه گانه اطلاعات رسانه‌های جمعی هستند که علاوه بر تولید اطلاعات و تفسیر، آموزش را نیز به همراه دارند. نفوذ و گسترش سینما، تلویزیون اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در سطوح مختلف سنی، سبب توسعه اعتماد اجتماعی میان نسلی در زمینه حوزه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی شده است.
با بزرگ‌تر، پیچیده‌تر و وسیع‌تر شدن جوامع و متنوع شدن نقش‌ها، کارکرد روابط چهره به چهره و اعتماد فردی کمتر و اهمیت آنچه اندیشمندان سرمایه اجتماعی، اعتماد عام یا تعمیم یافته و اعتماد نهادی می‌نامند، بیشتر و مهم‌ترمی‌شود. در چنین جوامعی کسب اطلاع از رویدادهای گوناگون به صورت فردی تقریبا غیرممکن است و افراد با کمک رسانه‌ها به‌خصوص رسانه‌های جمعی می‌توانند چنین آگاهی را بدست آورند. رسانه‌ها با فراهم کردن چنین اطلاعات و آگاهی‌هایی، روی درک افراد از عملکرد گروه‌ها و نهادها تاثیر گذاشته و بنابراین در شکل دادن به سرمایه اجتماعی افراد نیز تاثیر می‌گذارند.
پیشنهاد می‌شود رسانه‌های جمعی به‌خصوص رادیو و تلویزیون تلاش بیشتری برای جذب مخاطبین به‌عمل آورند و در ایجاد نگرشی مثبت در ذهن مخاطبین نسبت به خود اهتمام ورزند. یکی از راهکارهای نیل به این سمت و سو نمایش تصویر کامل و دقیقی از واقعیت‌های اجتماعی است چرا که انتشار به موقع درست و جامع اخبار و عدم سانسور اطلاعات و اخبار می‌تواند دامنه اعتماد اجتماعی را در جامعه گسترش دهد. از طرفی رسانه‌ها باید به بازخوانی و بازاندیشی در شکل و محتوای برنامه‌های خود به مضامین تقویت و گسترش اعتماد اجتماعی بپردازنند. همچنین باید خواسته‌ها و نیازهای اقشار مختلف جامعه را به مسئولان اعلام نمایند و از طرفی فعالیت‌های دولت را اطلاع رسانی کنند تا بدین وسیله به تولید سرمایه اجتماعی به طور عام و اعتماد اجتماعی به طور خاص بپردازنند.
رسانه‌ها می‌توانند با آموزش و تبلیغ ارزش‌ها و هنجارهای رسمی کشور نیز زمینه‌های لازم برای انجام توافقات اساسی بین اقشار مختلف مردم را محقق کنند و زمینه‌های ایجاد و افزایش سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی را مهیا سازند. بنابراین توجه اساسی دستگاه‌های مسئول به کیفیت و نیزکمیت، آموزش‌های اولیه و مفاهیم پایه ضروری برای تقویت برنامه‌های رسانه‌ها به منظور ایجاد توانایی‌های لازم برای مقابله با کاهش اثر رسانه‌ها بر اعتماد اجتماعی، مشارکت گروهی و روابط درشبکه‌های اجتماعی به ویژه روسای دانشگاه‌ها و دست اندرکاران دانشگاه‌ها درسطح مختلف سازمانی.
*دانشجوی دکتری علوم ارتباطات و مدرس دانشگاه
کد خبر: 1192049 برچسب‌ها امیر فواد محسنیمنبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: بین مخاطبان خود اعتماد اجتماعی سرمایه اجتماعی رسانه های جمعی رسانه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۵۸۷۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
واکنش رسانه اصولگرا به گزارش بی‌بی‌سی درباره نیکا شاکرمی و موضع گیری زیباکلام
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، روزنامه فرهیختگان نوشت:
گزارش روز دوشنبه (۱۰ اردیبهشت) سرویس جهانی بی‌بی‌سی درباره نیکا شاکرمی نوجوان ۱۶سالهای که در روزهای ابتدایی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ درگذشت، در ایران تبدیل به محل بحث جدیدی شده است.
عده‌ای با طرح ابهامات متعدد درباره محتوای اسناد ارائه‌شده که بی‌بی‌سی آنها را «بسیار محرمانه» خوانده و همچنین اعتراف این شبکه به اینکه این اسناد بسیار محرمانه «دارای تناقضاتی» بوده است، این گزارش را پوست موزی می‌دانند که زیر پای اعتبار این رسانه انگلیسی انداخته شده است. درمقابل نیز عده‌ای قرار دارند که نه‌تنها روایت بی‌بی‌سی را به طور کامل پذیرفته‌اند که اگر دست‌شان می‌رسید، بخش اعتراف بی‌بی‌سی به چند تناقض در اسناد را نیز حذف می‌کردند.
شاید برای برخی امکان اینکه سرویس جهانی بی‌بی‌سی بخواهد با اعتبارش بازی کرده و دست به انتشار گزارش مبتنی بر اسناد جعلی بزند، غیرقابل‌باور باشد اما نباید فراموش کرد که دو دهه قبل تقریبا تمام شبکه رسانه‌ای غرب، تقریبا روزانه گزارش‌هایی درباره قابلیت‌های تولید سلاح کشتار جمعی در عراق منتشر می‌کردند.
این گزارش‌ها در شرایطی منتشر می‌شد که با انجام بازرسی‌های سازمان ملل، برنامه خلع سلاح عراق به طور کلی اجرا شده بود اما رسانه‌ها بدون توجه به این بازرسی‌ها، اطلاعات نادرست را برای توجیه اقدام نظامی علیه عراق منتشر کردند. به عنوان مثال، ادعای در اختیار داشتن سلاح‌های کشتار جمعی ازجمله سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی توسط عراق و ارتباط ادعایی آن با گروه‌های تروریستی به طور گسترده در رسانه‌های غربی منتشر شد.
اتفاقا بی‌بی‌سی یکی از اصلی‌ترین رسانه‌هایی بود که به طور گسترده درمورد ادعاهای مطرح‌شده توسط دولت‌های بریتانیا و ایالات متحده درمورد داشتن سلاح‌های کشتار جمعی توسط عراق گزارش منتشر می‌کرد. با این حال، پس از تهاجم و بازرسی‌های بعدی، مشخص شد عراق برنامه‌های تسلیحات کشتار جمعی فعالی را که در ابتدا به تصویر کشیده شد، ندارد. درنهایت نیز در ۴ سپتامبر ۲۰۰۳ مقاله‌ای در روزنامه «هرالد تریبون» منتشر شد که به نقل از واشنگتن‌تایمز به یک «گزارش نظامی» ستاد مشترک ایالات متحده اشاره می‌کند که نشان می‌دهد جورج بوش رئیس‌جمهور وقت آمریکا در آگوست سال ۲۰۰۲ (حدود یک‌سال قبل) استراتژی کلی جنگ در عراق را تصویب کرده بود. خبرسازی‌های دروغین بی‌بی‌سی و رسانه‌های غربی، در آن زمان با هدف همراه کردن افکار عمومی برای حملات به عراق انجام می‌گرفت.
نمی‌توان به‌سادگی از کنار خبرسازی‌های دروغ و کسانی که بر این آتش می‌دمند که امنیت یک کشور را در خود فرو بکشد، گذشت. با وجود اینکه حتی برخی رسانه‌های فارسی زبان ضد ایرانی همچون دویچه‌وله نیز اعلام کرده‌اند که «به‌طور مستقل امکان راستی‌آزمایی» گزارش بی‌بی‌سی را ندارند اما در ایران برخی چهره‌های سیاسی که به برخی سیاست‌ها در حوزه اجتماعی معترضند، بدون تامل و بررسی، فورا بر گزارش بی‌بی‌سی مهر تایید زده‌اند.
روز گذشته صادق زیباکلام و آذر منصوری دو تن از چهره‌های اصلاح‌طلب در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) بر مبنای گزارش بی‌بی‌سی، پست‌هایی منتشر کردند. تایید تلویحی این گزارش پر اشکال از سوی این افراد می‌تواند زمینه‌ساز بحران جدیدی در ایران شود. متاسفانه سفارش‌دهندگان تولید گزارش به بی‌بی‌سی، روی همین حمایت‌ها حساب کرده‌اند تا شاید از این طریق، همان پروژه عراق را در ایران به اجرا بگذارند.
۲۷۳۰۲
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901968
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند